Avrupa Uzay Ajansı'na (ESA) ait Solar Orbiter uzay aracı, Güneş’in etrafında dönmeye devam ederken 26 Mart 2022 tarihinde Güneş’e ilk yakın geçişini gerçekleştirdi ve bu geçişi kayda aldı.¹

Geçiş Güneş'e 48 milyon kilometre uzaklıkta, Merkür’ün Güneş'e en yakın olduğu günberi (perihelion) noktasında gerçekleşti. Bu yakınlıkta sıcaklık yaklaşık 500 santigrat dereceye ulaşırken, gelecekteki günberilerde aracın Güneş’e daha fazla yaklaşması ve sıcaklığın daha da artması bekleniyor.²

Araç, Güneş’in yörüngesinde dolanmaya devam ederken Güneş’i bu zamana kadar hiç görmediğimiz şekilde görüntüledi. Bu görüntüler arasında “kirpi” adı verilen hayranlık uyandırıcı ve bir o kadar da gizemli bir özellik açığa çıkarıldı. Ayrıca Güneş kutuplarının detaylı görüntüleri de elde edildi.

Solar Orbiter’in ilk defa bir arada çalışan 10 bilimsel aygıtı kullanılarak yapılan bu yeni gözlemler bize Güneş’in davranışlarını, manyetik alanlarını ve Güneş patlamalarını anlayabilmek adına bol miktarda veri sağlayabilir.

Yakın geçişten elde edilen olağanüstü ve yüksek çözünürlüklü görseli daha önce görmüştük ancak Avrupa Uzay Ajansı şimdi bu karşılaşmanın bir videosunu da bizlerle paylaştı.

Güneş'e Yakın Geçişin Videosu

Solar Orbiter uzay aracı, Güneş bilimi için çok büyük bir farklılık yaratacak çünkü araç Güneş'in göremediğimiz kısımlarını bize gösterebilir.

Dünya’nın Güneş çevresindeki yörüngesinde bulunduğu noktadan Güneş'in kutuplarını görebilmek oldukça zordur. Bu nedenle sadece Güneş'e yakın bir yörüngede dönen bir uzay aracı bu bölgeleri görebilir.

Kutup bölgelerinin Güneş aktivitelerinde büyük bir role sahip olan manyetik alanların anlaşılması için çok önemli olduğu düşünülüyor. Bununla birlikte, bu kutup noktalarını bizim görmemiz oldukça zor olduğu için manyetik alanlarda ne olup bittiğini bilmemiz şu an için mümkün değil. Ancak bilimsel aygıtları ile beraber Solar Orbiter bize bu gizemli bölgeler hakkında eşi benzeri görülmemiş veriler vadediyor.

Güneş'in Güney Kutbunun En Yüksek Çözünürlüklü Görüntüsü

30 Mart 2022 tarihinde elde edilen güney kutbunun görüntüsü, Güneş’ten uzaklaşan döngüsel manyetik alan çizgileriyle kaynayan bir bölgeyi ortaya çıkardı.

"Güneş kirpisi" ise çok daha büyük bir merak konusu... Bu olay da 30 Mart 2022 tarihinde elde edilen görüntüde yakalandı ve Güneş fizikçileri hâlâ bu olayın ne olduğunu veya nasıl gerçekleştiğini anlayabilmiş değil. Yaklaşık 25.000 kilometrelik küçük bir alanda gerçekleşmekte olup, içerisinde gerçekleşen aktivite yoğun morötesi dalgaboyu ile görüntülenerek ortaya çıkarıldı. Bu aktivitenin, farklı sıcaklıktaki gaz kütlelerinin Güneş koronasından veya atmosferinden çıkış yapmasından kaynaklandığı düşünülüyor.

Güneş Kirpisinin Detaylı Görüntüsü

Solar Orbiter'ın temel amacı, bilim insanlarının Güneş'in tüm heliosfer üzerindeki etkisini anlamalarına yardımcı olmak.

Bununla birlikte Solar Orbiter, sınırları Plüton'un yörüngesinin ötesinde uzanan Güneş rüzgarlarının etki alanının anlaşılmasına da yardımcı oluyor. Bu güçlü Güneş rüzgarları, parçacıkları ve manyetik alanları gezegenler arası uzaya fırlatıyor. Bu da Güneş Sistemi'ndeki gezegenleri somut bir biçimde etkiliyor.

Solar Orbiter, Güneş'e ne kadar yakın olursa Güneş rüzgârlarının dinamiğini o kadar iyi bir şekilde örnekleyebilecek. 21 Mart 2022 tarihinde araç günberiye yaklaşırken, bulunduğu uzaklıktan bile güçlü bir parçacık akışı tespit etmişti. Güçlü bir parçacık akışı ile birlikte daha zayıf bir parçacık akışı araca ulaşmıştı. Bu durum da parçacıkların Solar Orbiter’in konumuna yakın bir konumda değil, Güneş'in yüzeyine yakın bir konumda üretildiği izlenimini uyandırıyor.

Güneş, bugünlerde oldukça aktif. Bu durum da aracın Güneş aktiviteleri hakkında çok büyük miktarda değerli veriyi Dünya'mıza yollayacağı anlamına geliyor. 2030'dan önce planlanmış en az 14 günberi daha var ve bu yörüngede dönerken hızını artırmak için Venüs yakın geçişlerini kullanarak Güneş'e 40 milyon kilometre kadar yaklaşacak. Yepyeni veriler ve gözlemler ile dolu olan bu ilk günberi yaklaşımı, gelecekte bize ulaşacak olan bambaşka ilginç gelişmelerin de habercisi...

Çeviri: Burcu Ergül
Editör: Kemal Cihat Toprakçı

Kaynaklar ve Referanslar:

1. The sun as you've never seen it before. ESA. Retrieved June 1, 2022, from https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Solar_Orbiter/The_Sun_as_you_ve_never_seen_it_before
2. (Çeviri Kaynağı) Starr, M. These videos from a space probe flying past the Sun are truly out of this world. ScienceAlert. Retrieved June 1, 2022, from https://www.sciencealert.com/solar-orbiter-has-made-its-first-close-approach-to-the-sun-and-the-videos-are-amazing