NASA, ESA ve Kanada Uzay Ajansı işbirliğiyle ve 10 milyar dolar bütçe ayrılarak tasarlanan James Webb Uzay Teleskobu, bugün (25 Aralık 2021) uzaya fırlatıldı. James Webb'in uzay yolculuğu, Türkiye saati ile 15:20'de başladı ve NASA'nın resmi YouTube kanalında canlı yayınlandı.
Bugüne Kadar Tasarlanmış En Pahalı Teleskop
James Webb Uzay Teleskobu'nun taslak proje çalışmalarına 1990'lı yıllarda başlanmış olsa da ilk fırlatma tarihi olarak 2007 yılı belirlenmişti. Ancak 10 milyar dolar1 gibi büyük bir bütçeyle tasarlanan teleskobun fırlatma ve fırlatma sonrası aşamalarındaki hata payını minimize etmek adına fırlatma defalarca kez ertelendi.
Webb'ten önce 25 yılı aşkın bir süredir Dünya yörüngesinde görev yapan Hubble Uzay Teleskobu'na ayrılan toplam bütçe ise 2 milyar dolar kadardı.
Hubble Uzay Teleskobu'ndan Farkı Ne?
Hubble Uzay Teleskobu'ndan 3 kat daha büyük aynalara sahip James Webb Uzay Teleskobu, böylece gökyüzünde Hubble'ın tespit edebildiğinden 9 kat daha soluk cisimleri gözlemleyip, analiz edebilecek. Bununla birlikte Hubble Uzay Teleskobu, elektromanyetik spektrumun (ışık) ultraviyole ve görünür dalgaboyunda gözlemler gerçekleştirebilmesi için tasarlanmıştı.
James Webb Uzay Teleskobu ise elektromanyetik spektrumda 0.6 ve 28 mikronluk dalgaboyları arasında kalan kırmızı ve kızılötesi dalgaboyunda gözlemler yapacak.2 Böylece James Webb, Hubble'a kıyasla evrende çok daha uzaktaki galaksileri inceleyecek ve bilim insanlarının uzun süredir gizemini çözemediği karanlık madde arayışında da önemli katkılar sunacak.
Teleskop, Dünya'dan Çok Daha Uzağa Yerleştirilecek
James Webb Uzay Teleskobu, gözlemlerini Hubble gibi Dünya'nın yörüngesinde gerçekleştirmeyecek. JWST, Dünya'dan 1.5 milyon kilometre kadar uzaktaki Lagrange-2 adı verilen yörüngeye yerleştirilecek. Teleskop için özel olarak bu bölgenin seçilmesinin sebebi ise teleskobun kızılötesi gözlemler gerçekleştirebilmesi için soğuk bir ortama ihtiyaç duyması...
Lagrange-2 yörüngesinde JWST; Güneş'e tek bir yüzünü dönmüş olacak. Böylece teleskop, Güneş'e bakan tarafını ısı kalkanı olarak kullanıp, üzerindeki bilimsel ekipmanları yeterince soğuk tutmayı sağlayarak kızılötesi gözlemler yapabilecek. Bu bölgede teleskobun Güneş'e bakan tarafı 90 santigrat derece sıcaklıklara kadar ulaşabilecekken, Güneş kalkanı ardında kalan taraf ise -220 santigrat derece ile teleskoba güvenli bir ortam yaratacak.
Fırlatma Başarıyla Gerçekleştirildi
Fransız Guyanası'nda bulunan Kourou Uzay Üssü'nden Türkiye saati ile 15:20'de fırlatılan James Webb Uzay Teleskobu, yörüngeye ESA'nın Ariane 5 roketi ile çıkarıldı. Fırlatmadan sonraki yaklaşık 1 aylık süre içerisindeyse teleskobun güneş kalkanları ve katlanmış aynaları uzayda açılacak.
Yörünge yolculuğunun ardından teleskoba kalibrasyon testleri uygulanacak. Her şey yolunda giderse, yörüngeye yerleştikten 6 ay sonra Dünya'ya bilimsel veriler ve fotoğraflar göndermeye başlayacak. Ancak testler sırasında teleskoplardan elde edilecek ilk görüntü için 6 ay beklemeye de gerek de kalmayabilir.3
Elde edeceği fotoğraf ve verilerle astronomi bilimine büyük katkı sağlayacak olan teleskop, evrenin başlangıcına ilişkin araştırmalarla birlikte ötegezegen atmosferleri, soluk asteroitler ve Güneş Sistemi'nin oluşumu konularında da çalışmalar gerçekleştirecek.
Kemal Cihat Toprakçı
Kaynaklar ve Referans:
- What can the James Webb Space Telescope do? Royal Museum Greenwich.
- Mission & Launch Quick Facts: https://webbtelescope.org/quick-facts/mission-launch-quick-facts
- NASA. James Webb Launch: https://www.nasaspaceflight.com/2018/03/nasa-delays-james-webb-launch-net-may-2020/
