2022 yılının Mart ayında keşfedilen C/2022 E3 (ZTF) kuyruklu yıldızı, 1 Şubat'ta Dünya'ya en yakın geçişini gerçekleştirecek ve çıplak gözle görülebilecek parlaklığa ulaşacak!
C/2022 E3 ZTF1 olarak kodlanan cisim, 2022 yılının Mart keşfedilen uzun periyotlu bir kuyruklu yıldız. Astronomide yörünge periyodu 200 yıldan daha fazla olan kuyruklu yıldızlar uzun periyotlu olarak tanımlanıyor. ZTF'nin yörünge periyodu yaklaşık 50.000 yıl, yani onu gözlemlemek için tek bir şansımız var.
Kuyruklu Yıldız Nereden Geliyor?
Bu gök cisminin uzun periyotlu olması, Güneş Sistemi’nin en uzak köşelerinden geldiği anlamına geliyor. Nitekim kuyruklu yıldızın on binlerce yıl boyunca seyahat edip geldiği yer, Güneş Sistemi’ni çepeçevre saran buzlu kayalardan oluşan Oort Bulutu…
Oort bulutunda irili ufaklı 100 milyar ila 2 trilyon kadar buz içerikli kaya bulunuyor. Bu kayalardan bazılarının yörüngeleri, yakınlarındaki diğer gök cisimlerinin kütle-çekimleri sayesinde değişebiliyor. Bu da bizi yakın zamanda ziyaret edecek C/2022 E3 (ZTF) gibi bazı objelerin, on binlerce astronomik birim uzaklıktan Güneş Sistemi’nin içine doğru yolculuk etmesini sağlıyor.
ZTF kuyruklu yıldızı, onbinlerce yıllık yolculuğunun ardından 12 Ocak günü, Güneş’e en yakın konumda yani 160 milyon kilometre mesafede olacak. 1 Şubat günüyse Dünya’nın 42 milyon kilometre yakınından geçecek. Astronomik ölçeklerde düşünüldüğünde bu oldukça yakın mesafe olsa da endişelenecek herhangi bir durum olmadığını da söyleyelim.
Ne Kadar Parlak Olacak?
Bir kuyruklu yıldızın zaman içerisinde ne kadar parlak olacağını kesin biçimde belirlemek oldukça güç. Bunun en önemli nedeni, kuyruklu yıldızların hiç ışık yaymayan kaya parçaları olması. Bu cisimleri parlak yapan şey, Güneş’e yaklaştıkça daha fazla ışık yansıtma şansı elde etmeleri.2 Bununla birlikte bu gök cisimleri Güneş’e yaklaşıkça, Güneş’ten gelen ışınımlar kuyruklu yıldızların üzerindeki donmuş buzları uzayda basınç olmadığı için doğrudan gaza dönüştürüyor. Güneş rüzgarlarının da etkisiyle bu gazlar kuyruklu yıldızın arkasındaki o göz alıcı kuyruklarını oluşturur.
Kuyruklu yıldızın Güneş’e yaklaşması parlaklık artışı için önemli bir işaret olsa da cismin çekirdeğindeki donmuş materyallerin ne zaman aktivite göstereceği belirsiz olduğundan, parlaklığı konusunda yalnızca tahminler yürütülebiliyor. Öyle ki bir kuyruklu yıldızın Güneş’e daha yakın olması her zaman daha fazla aktivite göstereceği, yani daha parlak anlamına da gelmiyor.
Şimdiye dek yapılan tahminlere göre bu gök cisminin Dünya’dan en yüksek parlaklığa ulaşacağı tarih 1-2 Şubat. Ancak eğer bir teleskop veya dürbününüz varsa, Ocak ayı boyunca da Güneş doğmadan önceki saatlerde gökyüzünün kuzeydoğu ve doğu yönlerinde görebilirsiniz. Cismi çıplak gözle görmek içinse 1 Şubat’a kadar beklemek şart.
Nereye Bakmak Gerekiyor?
C/2022 E3 ZTF'i görmek için 1-2 Şubat’ta akşam saatlerinde gökyüzünün kuzey yönünde, küçük ayı ve büyük ayı takımyıldızlarının bulunduğu konuma bakmak gerekiyor. Ancak alternatif olarak Ay'ın yaratacağı ışık kirliliğinden etkilenmemek adına Güneş doğmadan önceki saatlerde kuzeye bakarak da gözlem yapabilirsiniz.
Bu sırada gök cismi 5.43 kadir parlaklığa ulaşmış olacak. Bu değer yaklaşık olarak insan gözünün görme sınırı olduğundan, ekipmansız biçimde görülmek üzere tam sınırda yer alıyor. Diğer bir deyişle bu kuyruklu yıldızı dürbün ya da teleskop kullanmadan gökyüzünde soluk, yeşil bir leke şeklinde görebileceğiz. Elbette bunun için ışık kirliliğinden uzak bir ortamda bulunmak gerekiyor.
Kemal Cihat Toprakçı
Kaynaklar ve Referanslar:
- Skyatnightmag. How to see Comet C/2022 E3 (ZTF) in the Night Sky: BBC Sky at Night Magazine Retrieved January 17, 2023, from https://www.skyatnightmagazine.com/advice/comet-c-2022-e3-ztf/
- How to estimate a comet's brightness. Sky & Telescope. (2020, April 20). Retrieved January 17, 2023, from https://skyandtelescope.org/observing/celestial-objects-to-watch/how-to-estimate-a-comets-brightness/
