2025 yılının en yoğun meteor yağmurlarından biri olan Perseid Meteor Yağmuru başladı. Peki Perseid meteor yağmuru ne zaman ve nasıl izlenir?
Perseid Meteor Yağmuru Nasıl Oluşuyor?
Halk arasında "yıldız kayması" olarak bilinen meteorlar, aslında zaman zaman Dünya atmosferine giren irili ufaklı kaya parçalarından ibaret. Bu kaya parçaları ise kuyruklu yıldızlar ve asteroitlerin ardında bıraktığı enkazlardan kaynaklanıyor. Perseid Meteor Yağmuru da Swift-Tuttle adı verilen bir kuyruklu yıldızın artıkları nedeniyle oluşuyor.
26 kilometre genişliğindeki bu kuyruklu yıldız, son yakın geçişini 1992 yılında Dünya’nın 177 milyon kilometre yakınından geçerek gerçekleştirmişti. Şu an ise yaklaşık 6 milyar kilometre uzaklıkta seyrediyor. Swift-Tuttle’ın uzayda izlediği yol, diğer bir deyişle yörüngesi her yıl Dünya’nın yörüngesiyle kesişiyor. İşte tam da bu zamanlarda göktaşları Dünya atmosferine girerek meteor yağmuru oluşumuna sebep oluyorlar.
Perseid Meteor Yağmuru Ne Zaman?
Perseid meteor yağmuru 14 Temmuz’da başladı ve 1 Eylül’e kadar da devam edecek. Ancak meteor yağmurlarının zirve (peak) yaptığı, yani saat başına görülen meteor sayısının en yoğun olduğu zamanlar bulunuyor. Perseid meteor yağmurunun en yoğun biçimde gözleneceği günler 12-13 Ağustos geceleri olacak. Buna göre 12 Ağustos’u 13 Ağustos’a bağlayan gecede saatte 60 - 100 meteor gözlemleme şansımız var!
Gözlem için belirlenmesi gereken özel bir saat ise yok. Hava karardıktan hemen sonra gözleme başlayabilir ve hava aydınlanana dek gözlemi devam ettirebilirsiniz. Ancak maksimum sayıda meteor gözlemlemek için en iyi gözlem zamanı 13 Ağustos 02:00 - 05:00 saatleri olarak belirlenmiş durumda. Çünkü tam bu saatlerde meteor yağmurunun saçılım noktasında gökyüzünde iyice yükselmiş olacak.
Perseid Meteorlarını Görmek İçin Nereye Bakmak Gerekiyor?
Meteor yağmurlarının belirli saçılım (radyant) noktaları bulunuyor. Bu saçılım noktaları gökyüzünde hangi takımyıldızına denk geliyorsa, meteor yağmuru da ismini bu takımyıldızından alıyor. Perseid meteorları için bu nokta Perseus (Kahraman) Takımyıldızı bölgesine denk geliyor. Kahraman Takımyıldızı, Türkiye'de 12 Ağustos akşamı 22:00 - 22:20 saatlerinde kuzey-doğu ufkundan yükselmeye başlıyor.
Perseidleri gözlemlemek için mutlaka saçılım noktasına odaklanılması gerekmiyor. Çünkü her ne kadar meteorların saçılım noktası Kahraman Takımyıldızı bölgesi olsa da meteorlar gökyüzünün farklı yönlerinde görülebiliyor.
Aynı gece Perseid’lere eşlik edecek Delta Aquarid (Delta Kova) Meteor Yağmuru’nun saçılım noktasıysa Kova Takımyıldızı’nın bulunduğu bölge olacak. 96P/Machholz adı verilen bir kuyruklu yıldızın sebep olduğu Delta Aquarid, Perseid Göktaşı Yağmuru kadar yoğun olmayacak. Delta Aquarid'lerin zirve yaptığı tarih olan 18 Temmuz’da saatte yaklaşık 10 - 20 kadar meteor gözlemlenebilmişti. Ancak Delta Aquarid Meteor Yağmuru 21 Ağustos’a kadar devam ettiği için bu meteorların gözlemlenme şansı devam ediyor.
Yapay Işık Kaynaklarından Uzaklaşın!
Bütün gökyüzü gözlemlerinde olduğu gibi, meteor yağmurlarının da bir numaralı düşmanı, ışık kirliliği. Ve maalesef bu yıl yaratacağı ışık kirliliği sebebiyle gözlemi kötü etkileyecek bir durum var. Perseid meteor yağmuru zirvesi sırasında Ay, Dolunay evresine yakın bir evrede (şişkin Ay) olacağından, soluk meteorların görülmesini zorlaştıracak. Yine de Perseid meteor yağmuru, oldukça parlak meteorların bol görüldüğü bir meteor yağmuru olduğu için çok sayıda meteor görülebilecek.
Ay gibi doğal ışık kaynakları bizim kontrolümüzde olmasa da, yapay ışık kaynaklarından kaçınmak elimizde. Maksimum sayıda meteoru görebilmek için yapay ışıkların bulunduğu ortamlardan mümkün olduğunca uzaklaşın ve gökyüzünü açık biçimde görebileceğiniz bir alan seçin. Gözlerinizin karanlığa uyum sağlaması için en az 20–30 dakika bekleyin ve bu süre zarfında telefon ekranı, el feneri gibi parlak ışıklardan uzak durun. Gözlem yapacağınız alanda uzanabileceğiniz bir mat veya şezlong getirin, böylece boynunuzu zorlamadan geniş bir gökyüzü alanını izleyebilirsiniz. Meteor yağmurları sırasında sabırlı olun; bazen birkaç dakika hiç meteor görünmeyebilir, ardından art arda birden fazla meteor gözlemlenebilir.
Havanın açık, nemin düşük ve görüş mesafesinin yüksek olduğu geceler, meteor görme şansınızı daha da artırır. Şehirden uzak bir dağ, yayla veya sahil bölgesi, en ideal noktalar arasında yer alır.
Bulunduğunuz bölgeye en yakın ve karanlık bölgeleri tespit etmek için ışık kirliliği haritasını kullanabilirsiniz: lightpollution.app
Meteor Yağmuru Nasıl Gözlemlenir? Teleskop veya Dürbün Gerekiyor Mu?
Takımyıldızları ya da meteorları görebilmek için ışık kirliliğinden mümkün olduğunca uzak bir yerde gözlem yapmak gerekiyor. Bunun için şehir ışıklarından uzak bölgeler meteor yağmuru gözlemi için tercih edilebilir.
Meteor yağmurlarını gözlemlemek için teleskop veya dürbün kullanmak gerekmiyor. Çünkü Perseid meteorları atmosfere girdiklerinde saniyede 20-80 kilometre hızlarla ilerliyor ve gökyüzünde ani bir ışık çizgisi olarak görülüp kayboluyorlar. Teleskop veya dürbün kullanımı görüş açımızı kısıtladığı için meteorları daha iyi görmenin tam tersine meteorları görme şansını düşürüyor. Kısaca, teleskop veya dürbüne ihtiyaç yok. Meteor yağmuru gözlemi için en sağlıklı yol gökyüzünü çıplak gözle seyretmek. Maksimum sayıda meteor görebilmek için gözlem süresinin en az birkaç saat sürmesi gerekiyor.
Perseid Meteor Yağmuru Ne Zamana Kadar Sürecek? Meteorlar Tehlikeli Mi?
Perseid Meteor Yağmuru'nun zirve yaptığı tarih 12-13 Ağustos olsa da Perseidler 1 Eylül’e kadar görülmeye devam edecek. Perseid meteorlarının boyutlarıysa bir kum tanesi veya küçük bir çakıl taşı boyutlarında değişiyor. Bu parçalar, Dünya atmosferine saniyede 59 km gibi çok yüksek bir hızla giriyorlar ve saniyeler içinde 2000 - 3000 C° sıcaklığa kadar ulaşıyorlar. Bu da, atmosfere giren meteorların %99.9'unun soğuyup yere düşecek kadar zamanı olmadığı için, tamamen buharlaşmaları, yani neredeyse hiçbir zaman yeryüzüne ulaşamadıkları anlamına geliyor. Dolayısıyla meteorları izlerken endişe etmenizi gerektirecek hiçbir durum yok.
Kemal Cihat Toprakçı
