Gözlemlemesi en keyifli derin uzay objelerinden biri hiç şüphesiz ki Orion Bulutsusu’dur. Orion Nebulası veya M42 olarak da bilinen bu bulutsu orta-kuzey enlemlerden, yani Türkiye'den rahatlıkla gözlenebilir.
Avcı Bulutsusu, Avcı Takımyıldızı'nın kemerini oluşturan üç ikonik yıldızın (Mintaka, Alnilam, Alnitak) altında asılı duran Orion Kılıcı’nın bir parçası olarak çıplak gözle bile görülebilir. Johann Bayer, 1603 yılında oluşturduğu bir yıldız atlası olan Uranometria atlasında bu yapıya “Theta Orionis” adını vermiştir. Tabi ki ne Johann Bayer, ne de bir başkası teleskobun icadından önce bu yapının gerçek doğasını anlayamamıştı.
Ancak şimdi biliyoruz ki Büyük Orion Bulutsusu, iyonize olmuş hidrojen gazı ve tozdan oluşan devasa bir alan. Ayrıca Hidrojen II (HII) bölgesi olarak da bilinir. Bu durum da onu gökyüzünün en iyi bilinen salma bulutsusu örneği haline getiriyor. Yani bu alanı bir tür yıldız üretim makinesi olarak bile düşünebilirsiniz. Astronomlar, ışık geçirmeyen toz ile gizlenmiş ve sadece kızılötesi teleskoplar ile açığa çıkarılabilen bu alanın içerisinde en az 1000 adet yıldızın bulunduğunu tahmin ediyorlar.
Avcı Bulutsusu, küçük teleskoplar veya dürbünler ile görülebilen harika bir manzara sunar. En küçük dürbünlerle bile Theta çevresindeki puslu parıldamayı görebilirsiniz. Ancak Theta, tek bir yıldız değil; ikili bir yıldız sistemidir. Theta 1 ve Theta 2 Orionis, bulutun içerisinde gömülüdürler. Hatta daha yakından bakabilirseniz Theta1’in de tek bir yıldız olmadığını ve “Trapezium” adı verilen yamuk şeklinde bir yapının içerisindeki dört yıldızlı bir ailenin parçası olduğunu da görebilirsiniz. Bu yıldızlar konumlarına göre A, B, C ve D olarak belirlenmiştir. Grubun en parlak kısmı, yamuğun köşesinde yer alan 5.1 kadir parlaklığındaki Theta 1 C yıldızının olduğu yerdir.
Teleskoplar, bulutsunun hayranlık verecek şekilde karmaşık olan bazı detaylarını ortaya çıkarıyor. Güneye uzanan kavisli girdapları, dışa doğru kıvrılıp orada birleşen elleri andırır. Theta 1 Orionis, ayrıca Balığın Ağzı (Fish Mouth) olarak bilinen çok belirgin bir silüetin yakınında parlar ki bu silüet, ötesinde bulunan daha parlak bir bölgenin önündeki karanlık bir bulutsu alanı tarafından oluşturulur.
M42’nin biraz kuzeyinde ve bir miktar da doğusunda yer alan çok daha küçük bir bulutsu alanı M43 olarak kataloglanmıştır. Belirgin adlandırmalarına rağmen M43, aslında Orion Bulutsusu’nun bir uzantısıdır. Birbirlerinden ayrı gözükmelerinin sebebi, karanlık bir toz şeridinin bu yapıyı ikiye bölmesidir.
Çeviren: Burcu Ergül
Düzenleyen: Kemal Cihat Toprakçı
Kaynaklar ve Referanslar:
- Harrington, P. (2022, April 22). 101 must-see Cosmic Objects: The orion nebula. Astronomy.com. Retrieved May 3, 2022, from https://astronomy.com/magazine/news/2022/04/101-must-see-cosmic-objects-the-orion-nebula
